"Dark Web vs Deep Web: के फरक छ र किन जान्नु पर्छ?"

🕸️ Dark Web vs Deep Web: के फरक छ र किन जान्नु पर्छ?

🔰 Introduction: Online World को अदृश्य भाग

जब हामी Google, Facebook, YouTube, वा कुनै पनि वेबसाइट browse गर्छौं, हामीले Surface Web मात्र हेरेका हुन्छौं — जुन इन्टरनेटको सानो भाग हो।
तर त्यसभन्दा ठूलो भाग Deep Web र अझ गोप्य भाग Dark Web मा हुन्छ।

तर यिनीहरू एउटै होइनन्।
👉 धेरैले Deep Web र Dark Web लाई एउटै ठान्ने गल्ती गर्छन्।
यस लेखमा हामी बुझ्नेछौं:

🔍 Deep Web के हो?

🌑 Dark Web कस्तो हो?

👥 किन जान्नु जरुरी छ?

🛡️ कसरी सुरक्षित रहने?

 इन्टरनेटका तहहरू:

इंटरनेटको भित्र तीनवटा मुख्य तह हुन्छन्:

• Surface Web: जुन हामी Google, Facebook, Youtube जस्ता साइटमा प्रयोग गर्छौं – सबैको लागि खुला।
• Deep Web: जुन Google, Bing जस्ता सर्च इन्जिनले देखाउन सक्दैनन् – password या login चाहिने part।
• Dark Web: Deep Web कै एक sub-part जुन सामान्य browser (Chrome, Firefox) बाट खुल्दैन, विशेष software चाहिन्छ – गम्भीर गोप्य र खतरनाक कामहरूका लागि पनि प्रयोग हुन्छ।

Deep Web के हो? (What is the Deep Web?)

Deep Web भन्नाले त्यो इन्टरनेटको भाग जसलाई सर्च इन्जिनले देखाउन सक्दैन। उदाहरण:

• तपाईंको Gmail inbox
• Online banking portals
• Private intranet portals (Company/School)
• Medical records, Paywall-protected journals
  यी सबै Deep Web मा पर्छन्।

Access कसरी हुन्छ?

• Normal web browser (Chrome, Edge) मा
• सामान्तया username-password चाहिन्छ

Deep Web को उद्देश्य:

• Data सुरक्षा (privacy)
• Account तथा sensitive information सुरक्षित राख्न
• Academic journal, subscription content hide गर्न

उदाहरण:

• Netflix library (login ID बिना खुलेन)
• नेपाल सरकारको कर्मचारी portal, जसमा कर्मचारी मात्र जान सक्छन्

Key Points:

• Surface Web भन्दा धेरै ठूलो: पूरै वेबको 90-95% Deep Web हो, Surface Web त 5-10% मात्रै!
• Deep Web मा अपराध कम, मुख्य रूपमा legitimate uses

Deep Web is private but not dangerous.

Search engine bots cannot access it due to security or login.

 Dark Web के हो? (What is the Dark Web?)

Dark Web भन्नाले Deep Web भित्रको त्यो भाग हो जुन सबैभन्दा गोप्य (secret) छ – सामान्य ब्राउजरले खोलेर नदेखिने।

Dark Web मा पुग्नलाई विशेष software चाहिन्छ, जस्तै Tor Browser, I2P, Freenet आदि।

Dark Web मा के हुन्छ?

• Illegal drug, weapons कतिपयको trade
• Hacking services, stolen data बेचबिखन
• Political activists, journalists, whistleblowers का लागि सुरक्षित platform
• गोप्य chats, forums, and underground markets

Access कसरी हुन्छ?

• Normal browser ले खोल्दैन
• Tor Browser टाइपका browser चाहिन्छ
• URL प्रायः .onion हुन्छ, त्यो direct web मा नभेटिने

Example:

• Silk Road (अब बन्द), AlphaBay marketplace (illegal goods)
• Hidden discussion forums for whistleblowers and human rights activists

🕵️‍♂️ यस्ता साइटहरू .onion extension मा हुन्छन्।

Deep Web vs Dark Web: Main Differences (Differences Table)

Criteria	Deep Web (डिप वेब)	Dark Web (डार्क वेब)
Visibility	Search engines मा देखिँदैन	Search engine + ब्राउजर मार्फत देखिँदैन
Access	Normal browser + login/credentials चाहिन्छ	Special software (Tor, I2P) मा मात्र
Content Type	Bank, email, academics, corporate, subscriptions	Illegal trade, anonymous chats, bypass censorship
Anonymity	Limited, per account security	Maximum anonymity, layered encryption
Legality	लगभग सबै legit	Mixed (legal + illegal majority)
Users	सामान्य net users, businesses, professionals	Hackers, criminals, activists, journalists
Risk	कम (credential theft जस्तो)	धेरै (scams, hacking, malware, investigations)
Purpose	Privacy + data protection	Secrecy, anonymity, underground exchange

किन थाहा पाउनु जरुरी छ? (Why Should You Care?)

a) Data Privacy

• Deep Web ले तपाईंको private information (bank, hospital, e-mail) सुरक्षीत राख्न मद्दत गर्छ।
• Dark Web मा तपाईंको information बेचिन सक्ने risk

b) Cybersecurity Risks

• Dark Web मा stolen data बेचबिखन हुन्छ – यस्तै कारण बैंक, कम्पनी वा तपाईं स्वयम्‌को data hack भए त्यहाँ पुग्न/बेचिन सक्छ।
• नेपालमा समेत eSewa, Vianet, Foodmandu जस्ता सेवाहरूबाट data leak भइसकेको छ – data dark web मा बेचिन सक्छ।

c) Awareness & Law

• Dark Web को misuse ले व्यवस्था तोड्ने अपराध बढाउँछ (cybercrime)।
• Security कत्तिको important छ भन्ने बुझाउन

d) Use for Good (Positive Aspects)

• Activists, journalist, whistleblower ले गोप्या रूपले काम गर्न सक्ने
• भारत, नेपाल जस्ता देशमा Censorship bypass गर्न

e) Safe Internet Use

• छुट्याउन जान्नु जरुरी: deep web प्रयोग गर्न डराउनु पर्दैन, dark web भने सस्तो curiosity मा नजाने राम्रो।

🔍 TOR Browser के हो?

TOR (The Onion Router) एक free browser हो जसले तपाईंको IP address hide गर्छ र multiple encrypted layers मा traffic pass गर्छ।

🎯 TOR को प्रयोग:

• Dark Web site खोल्न
• Surveillance बाट बच्न
• Anonymity चाहिने user हरूको लागि

⚠️ तर सावधानी जरुरी — TOR प्रयोग गरेर गलत site browse गर्दा malware, phishing को जोखिम हुन्छ।

 🚨 Dark Web मा पाइने सामग्रीहरू

·       Dark Web मा धेरै प्रकारका सामग्री पाइन्छ:

Category	Description
💊 Drugs	Illegal drug sales
🔫 Weapons	Arms & ammunition sale
🔓 Stolen Data	Credit card info, identity documents
🎭 Fake IDs	Passport, licenses
🖥️ Hacking Tools	Malware, spyware, ransomware kits
🧪 Human Experiment	Medical abuse content
🔗 Hitman Service	Illegal hiring service (fiction/real)

📌 Note: सबै Dark Web साइटहरू अवैध होइनन्। केही journalists, whistleblowers ले पनि प्रयोग गर्छन्।

 नेपालमा Dark Web र Deep Web को Context

• नेपालमा व्यापक रूपमा Deep Web (bank, insurance portal, exams, hospital data) रोजगारी, शिक्षा, बैंकिङमा प्रयोग हुन्छ।
• Dark Web जटिल र खतरनाक छ – password selling, identity theft, hacking tools share गर्न कुख्यात छ।
• नेपालको कयौं data breach काण्डमा dark web को संलग्नता देखिन्छ।

Practical Example (Real Life Context)

Case 1: Gmail Login

Gmail खोल्दा password राख्नुपर्छ – यसले data सुरक्षित राख्छ। Account hack भई data चोरी भए त्यो डाटा नेपाली dark web forums मा बेचिन सक्छ।

Case 2: Bank Portal

Bank portal मा तिमीले आफ्नो खाताको details बुझ्न password राख्नेछौं – Deep Web को Example।

Case 3: Nepal Data Breach

Foodmandu, Vianet, eSewa जस्ता कम्पनीको data hack भई dark web मा leak भएको छ; कारण डाटा को राम्रो सुरक्षा नहुनु र hackers ले dark web बिक्री गर्न सक्नुलाई जनाउँछ।

Risks & Cautions

Deep Web Risks:

• यदि तिमीले password कमजोर राख्यौं भने, credential-stuffing बाट hack गर्न सकिन्छ।

Dark Web Risks:

• Illegal goods लिने कि hacking सेवालाई प्रयोग गर्दा Nepal को कानुन अनुसार अपराध हुन्छ।
• Malware, scam links को खतरा
• Tracked by cybercrime units (possible jail/fine)

Useful Tips:

• तपाईंको online account password strong राख्नुहोस्
• Two Factor Authentication अनिवार्य गर्नुहोस्
• कुनै पनि अनौठो .onion लिंक खोल्न नजाने
• Curiosity मा dark web घुम्न जानु खतरनाक छ

🛡️ How to Stay Safe from Dark Web Threats

1. Personal Info सुरक्षित राख्नुहोस्:
👉 आफ्नो email, password कत्ति पनि leak नहोस् भनेर two-factor authentication प्रयोग गर्नुहोस्।

2. TOR प्रयोग गर्दा VPN use गर्नुहोस्:
👉 यसले तपाईंलाई थप सुरक्षित बनाउँछ।

3. Untrusted link क्लिक नगर्नुहोस्:
👉 Dark Web मा धेरै fake URL हरू हुन्छन् जसले hacking वा tracking गर्न सक्छ।

4. Antivirus अपडेट राख्नुहोस्:
👉 TOR प्रयोग गर्दा extra protection को लागि।

5. Kids लाई Dark Web को बारेमा जानकारी दिनुहोस्:
👉 गलत curiosity ले बच्चाहरू hacking र cyber crime मा फस्न सक्छन्।

 📚 Real-Life Case Example: Identity Theft from Dark Web

·       नेपालका एक युवाले आफ्नो Gmail account hack भएको पाए। पछि थाहा भयो — उनको details Dark Web मा बिक्री भइरहेको थियो।
👉 कारण: उनले phishing link मा क्लिक गरेका थिए।

Lesson: Even if you don't use the Dark Web, it can still affect you.

🧩 Useful Tools to Check Data Breach:

Tool Name	Purpose
🔎 HaveIBeenPwned	तपाईंको email leak भएको छ कि छैन हेर्न
🛡️ Google Password Check	Saved password compromised भए कि छैन जाँच गर्नु
🔐 Bitwarden/1Password	Secure password manager tools

 FAQs (Frequently Asked Questions)

Q: Is using Deep Web illegal?

A: No, हाम्रो अकाउन्ट, बैंक, hospital आदि Deep Web मा नै हो – सामान्य प्रयोग गैरकानुनी होइन।

Q: Is using Dark Web illegal?

A: Dark Web self illegal होइन तर त्यहाँका धेरै activities (drugs, hacking, stolen data बेचबिखन) illegal छन्। Anonymous browsing, whistleblowingको लागि हुन सक्छ, तर misuse गरे कानूनी कारबाही हुन सक्छ।

Q: नेपालमा Dark Web को risk कति छ?

A: धेरै Data leak, identity theft, hacking सेवा, जस्ता cybercrime बढ्दै गएको छ; कमजोर awareness and security measures खतरनाक छन्।

Conclusion:

Surface Web — सबैका लागि खुलेको

Deep Web — सामान्य नेट प्रयोगका लागि आवश्यक, privacy को लागि

Dark Web — गोप्य, खतरनाक, धेरैजसो कानूनी risk

सम्झनुस्: Deep Web बिना हाम्रो internet life असंभव छ। तर, Dark Web चाहिँ अत्यन्तै गम्भीर जानकारि, सतर्कता र जिम्मेवारी चाहिन्छ। Nepal जस्ता developing देशमा awareness, security, कानुनी framework बलियो बनाउनु नै आजको आवश्यकता हो।

Additional Info

• Surface Web: हाम्रो देखिने–Google गरी खोज्न मिल्ने कुरा (facebook.com, news sites)
• Deep Web: login ID चाहिने सबै कुरा (Student portals, banking apps, e-commerce history)
• Dark Web: Tor जस्तो browser मात्र खोलेर सर्च गर्न मिल्ने, surface/deep वेब जस्तो छैन

Table Summary at a Glance

Web Layer	Access Method	Main Usage	Security	Legal/Illegal
Surface Web	सामान्य browser/surfing	Public info, open websites	कम	Legal
Deep Web	Browser + password	Private info (email, bank, exams)	MSSecurity	Legal
Dark Web	Special software + hidden link	Illegal + secret, activism	अधिक गुप्तता, जोखिम	Mixed (lots illegal)

Bonus:
यदि तपाईंलाई "dark web" को curiosity छ भने, त्यसको risk बुझ्न र नजानेनै best safety practice हो। क्राइम सेल/साइबर ब्यूरो नेपालमा अहिले यस्ता cases बढिरहेको छ – दरबारमार्ग साइबर प्रहरी heading मा पनि Dark Web को awareness session हुने गर्छ।
Stay safe, Stay informed!

Related Topics:

Read This: 🔐 Cyber Crime in Nepal – जानकारी

Read This: 🌍 VPN के हो र कसरी काम गर्छ?