💾 RAM र ROM कम्प्युटरमा कसरी काम गर्छ? – Complete Nepali-English Guide

💾 How RAM and ROM Work in Your PC

कम्प्युटरको Memory कसरी काम गर्छ? विस्तृत गाइड

🧠 Introduction: What is RAM and ROM?

हामी जब कम्प्युटर अन गर्छौं, उसले program चलाउने, multitask गर्ने, data process गर्ने — सबै यो RAM र ROM को कमाल हो।

🟢 RAM (Random Access Memory) = short-term, fast memory
🟠 ROM (Read-Only Memory) = long-term, permanent memory

📌 दुवै memory computer को काम गर्ने क्षमता र performance लाई define गर्छन्।

🟢 What is RAM? (Random Access Memory)

🧠 RAM भन्नाले computer को temporary storage हो जुन system running हुँदा मात्र काम गर्छ।

🧩 RAM को प्रमुख कामहरू:

• 📂 हाल चलिरहेका program र data temporarily राख्ने
• ⚡ CPU लाई data access गर्न तुरुन्त उपलब्ध गराउने
• 🔋 Power off गरेपछि erase हुने

📌 RAM एक volatile memory हो — power गयो भने data जान्छ।

⚙️ How RAM Works Inside PC

जब तपाईं Chrome वा MS Word open गर्नुहुन्छ:

1.   Software को data storage बाट RAM मा load हुन्छ

2.   CPU ले RAM बाट instruction fetch गर्छ

3.   RAM खाली छैन भने PC slow हुन्छ वा hang हुन सक्छ

🔁 RAM लाई तपाईंको PC को "short-term memory" भनेर बुझ्न सकिन्छ।

📊 Types of RAM

1. 🔄 DRAM (Dynamic RAM)

• Refresh बारम्बार गर्नुपर्छ
• General-purpose RAM मा प्रयोग हुन्छ

2. ⚡ SRAM (Static RAM)

• Refresh नगरे पनि काम गर्छ
• CPU cache मा प्रयोग हुन्छ

📌 Modern computers मा DDR4 र DDR5 प्रकारको DRAM प्रायः चलनमा छ।

🟠 What is ROM? (Read-Only Memory)

ROM भन्नाले non-volatile memory हो जुन कम्प्युटरमा essential programs राख्न प्रयोग गरिन्छ — जस्तै BIOS/UEFI firmware।

🧩 ROM को मुख्य कामहरू:

• 🧾 Firmware store गर्ने (boot instruction)
• 📴 Power off भए पनि erase नहुने
• 🔐 User ले modify गर्न सक्दैन

📌 ROM एक permanent memory हो — जसले computer लाई सुरु गर्न मद्दत गर्छ।

🔍 How ROM Works in a Computer

1.   Power press गर्दा ROM मा रहेको BIOS/UEFI चल्छ

2.   Hardware check गर्छ (POST)

3.   Operating System लाई RAM मा load गर्न आदेश दिन्छ

🎯 ROM ले computer को "instruction book" जस्तै काम गर्छ।

 🆚 RAM vs ROM: तुलना तालिका

⚙️ Feature	💾 RAM	📀 ROM
🔋 Volatile	हो (erase हुन्छ)	होइन (retain हुन्छ)
🔧 Writable	हो (easy to write)	होईन (limited access)
⚡ Speed	High	Low
📌 Purpose	Running apps & data	Boot instructions
🧠 Capacity	GBs (4GB–64GB+)	MBs मात्र (Firmware-level)

 📌 RAM तिब्र गतिको memory हो, ROM स्थायी जानकारीको लागि हो।

🧪 Example: Computer कसरी Boot हुन्छ?

1.   ROM activate हुन्छ र BIOS/UEFI चल्छ

2.   BIOS ले RAM मा OS load गर्न लगाउँछ

3.   त्यसपछि RAM मा Operating System run हुन्छ

🧠 बिना ROM, PC start हुँदैन; बिना RAM, PC smoothly चल्दैन।

💡 Why RAM is Important for Performance

RAM computer को multitasking capacity बढाउँछ।

📌 More RAM = Better performance

• 🎮 Gaming का लागि कम्तिमा 8GB RAM
• 🖥️ Video editing मा 16GB+ RAM
• 📑 Multitasking मा RAM को direct भूमिका

🛠️ Upgrade गर्न सकिन्छ?

✅ RAM Upgrade गर्न सकिन्छ

• Extra RAM stick जोड्न सकिन्छ
• पुरानो RAM हटाएर ठूलो size को लगाउन सकिन्छ
  📌 मदरबोर्ड को compatibility check गर्नु अनिवार्य छ।

❌ ROM Upgrade गर्न सकिँदैन

• ROM मा भएको BIOS update गर्न सकिन्छ (Flashing)
  ⚠️ गलत flashing ले motherboard brick पनि गर्न सक्छ।

🔄 Other Memory Types (RAM/ROM Related)

🔹 Virtual Memory

Disk space लाई temporary RAM को रूपमा प्रयोग गर्ने
📌 When RAM is full, virtual memory helps

🔹 Cache Memory

CPU भित्रको memory — RAM भन्दा पनि छिटो
📌 Frequently used data cache मा save हुन्छ

📦 Choosing the Right RAM

तपाईंको system का लागि RAM छान्दा विचार गर्नुपर्ने कुराहरू:

• Type: DDR4 कि DDR5
• Speed: MHz मा मापन (e.g., 3200 MHz)
• Capacity: 8GB, 16GB, 32GB
• Form Factor: Laptop (SO-DIMM) or Desktop (DIMM)

📌 RAM upgrading is the best low-cost way to speed up a PC.

🌐 Where is ROM Found?

ROM यिनमा पाइन्छ:

• 📌 Motherboard (BIOS/UEFI chip)
• 📷 Devices like printers, washing machines
• 📱 Smartphones र embedded systems

ROM का प्रकारहरू:

• 🔸 PROM – One-time programmable
• 🔸 EPROM – Erasable via UV
• 🔸 EEPROM – Electrically erasable (Modern PCs मा प्रयोग हुने)

📌 EEPROM नै आजको standard ROM हो।

 

⚙️ RAM र ROM कसरी सँगै काम गर्छन्?

दुबै एक अर्का बिना अधुरो हुन्छन्:

• ROM ले boot गर्ने instruction दिन्छ
• RAM ले OS र programs चलाउने

🔁 ROM starts the show, RAM runs it.

 

🏁 निष्कर्ष (Conclusion)

👉 RAM र ROM कम्प्युटरको दुई महत्वपूर्ण अंग हुन्।
🧠 RAM तपाईंको system को speed र performance निर्धारण गर्छ
📀 ROM ले system लाई चालू गर्ने निर्देश दिन्छ

📌 यदि तपाईं आफ्नो PC upgrade गर्ने सोच्दै हुनुहुन्छ भने RAM बाट सुरु गर्नुहोस्।
🎓 अब तपाईं confidently भन्न सक्नुहुन्छ — "मलाई थाहा छ RAM र ROM कम्प्युटरमा कसरी काम गर्छ!"

📘 What is BIOS? Beginner Guide