What is a Software? Types, Examples & Functions Explained [Nepali-English]

🧠 Introduction: Software भनेको के हो?

आजको डिजिटल युगमा हामीले हरेक दिन प्रयोग गर्ने laptop, smartphone, ATM machine, वा Smart TV — यी सबै software बिना useless हुन्छन्।

Software भनेको instruction हो, जुन computer लाई के गर्ने भनेर बताउँछ।
Hardware (जसलाई हामी छोएर अनुभव गर्न सक्छौं) भन्दा फरक, software intangible हुन्छ — देखिँदैन, तर काम गर्दछ।

Software is basically एक किसिमको “recipe”—येसले hardware लाई step-by-step मार्गनिर्देशन (instructions) दिन्छ: user ले command दिएको काम कसरी गर्ने? कुन data process गर्ने? कुन output दिने? यी सबै software ले नै सम्भव बनाउँछ।

Software एकदमै intangible हो—यसलाई देख्न सकिंदैन, छुन सकिंदैन, तर यसको असर निकै ठूलो हुन्छ। एउटा Excel मा tax calculator बनाउनु, Facebook मा photo upload गर्नु, वा ATM बाट पैसा निकाल्नु—सबैको पछि software नै responsible छ।

👉 Simple definition:
"Software is a set of programs and instructions that tells the hardware what to do."

Major Types of Software/Software का प्रमुख प्रकार

Software लाइ difference गर्नको लागि broadly दुई category छ: System Software र Application Software। तर त्यसबाहेक पनि driver software, middleware, र embedded software छन्।

1.  System Software (सिस्टेम सफ्टवेयर)

System Software ले computer को base-level function चलाउँछ:

• Operating Systems (OS): Windows, MacOS, Linux, Android, iOS आदि मुख्य operating system हरू हुन्। यी OS हरूले hardware र applications बीच मा bridge को काम गर्छ।
• Device Drivers: Printer, keyboard, graphics card जस्ता उपकरणहरुलाई जोड्न driver software चाहिन्छ।
• Utilities: Virus scan, clean-up tools, backup utilities, file manager इत्यादि।
• Firmware/Middleware: Hardware मा permanently धेरैजसो stored हुने automation code (जस्तो TV remote मा हुने program) एपनी software नै हो।

📝 System software नै foundation हो जसले अरू software लाई चलाउन environment तयार गर्छ।

What is an Operating System? Types & Examples

2.  Application Software (एप्लिकेशन सफ्टवेयर)

End-user oriented programs:

• Productivity Tools: Microsoft Word, Excel, Powerpoint, Google Docs, आदि।
• Communication Applications: Gmail, WhatsApp, Zoom आदि।
• Creative Tools: Photoshop, video editors, music software आदि।
• Business Software: Billing, Inventory, ERP, CRM systems।
• Games and Entertainment: PUBG, Ludo King, Spotify, YouTube आदि।

🧑‍🏫 User-centric software हो जुन पढाइ, काम, वा रमाइलोका लागि प्रयोग गरिन्छ।

3.  Programming Software (प्रोग्रामिङ सफ्टवेयर)

Developers ले नया software बनाउन प्रयोग गर्ने tools:

• Compilers, Debuggers: C, Java आदि programming language compilers।
• Integrated Development Environments (IDE): Visual Studio, Eclipse, JetBrains आदि।
• Source Control Tools: Git, SVN आदि टीम मा काम गर्न आवश्यक हुन्छ।

👉 यसले programmers लाई software बनाउने environment दिन्छ।

4.  Embedded Software (एम्बेडेड सफ्टवेयर):

Smart fridge, washing machine, कार को ECU system, medical devices—all run on embedded software।

Software को इतिहास—History of Software

Software को इतिहास hardware development सँगै सुरु भएको हो। Initially, computer direct hardware आन्तरिक wiring द्वारा control हुन्थ्यो, no concept of programs. First concept of software भनेको 1940/50s मा आएको हो:

• Machine Language Era: Binary (० र १) मा लेखिएको program
• Assembly & High-Level Language: FORTRAN, COBOL आदि introduced गर्दा programming सजिलो भयो
• Operating Systems: 1970/80 मा Unix, MS-DOS, Macintosh OS, आदि आएको बेला multitasking र user-friendliness बढ्यो
• Graphical UI: Windows & Mac’s graphical interface ले आम-मानिसको लागि computer operation easy बनायो
• Internet एरा: Web applications, email, browsers, online app distribution आयो
• Mobile & Cloud Computing: Mobile apps, Software as a Service (SaaS), open-source लहर

🔍 Software को Function (मुख्य कामहरू)

Software को मुख्य कामहरू निम्नानुसार छन्:

1.  🧠 Instruction Delivery: Hardware लाई आदेश दिनु

2.  🗃️ Data Handling: Input/output प्रोसेस गर्नु

3.  🧾 Automation: Task automation (जस्तै backup software)

4.  🛡️ Security: System लाई सुरक्षित राख्नु (e.g., firewall, antivirus)

5.  🔄 System Updates: Version upgrade र bug fixes

🎯 Real-life Example Scenario

कल्पना गर्नुहोस् तपाईंले एक printer setup गर्नु भयो। यसमा निम्न software लाग्छ:

• Operating System (Windows 11) – System चलाउन
• Printer Driver – Printer र computer जोड्न
• Application Software (MS Word) – Document print गर्न

Also Read: Artificial Intelligence for Beginners

Software Development Process (SDLC) – सफ्टवेयर विकास प्रक्रिया

Software बन्ने process structured छ, जसलाई SDLC (Software Development Life Cycle) भनिन्छ:

1.  Requirement Analysis (आवश्यकता निर्धारण) — Users वा organizations को के अपेक्षा छ भनेर बुझ्ने काम।

2.  System Design (डिजाइन् बनाउने) — UI कस्तो होस्, कुन-कुन modules रहने।

3.  Implementation (Coding) – Actual programming गर्ने चरण।

4.  Testing – Bugs (गल्तीहरू), issues पकड्ने र समाधान गर्ने; यस्को लागि unit testing, system testing, user testing, आदि।

5.  Deployment – सफ्टवेयर user लाई provide/launch गर्ने process।

6.  Maintenance – Patch, update, improvement जारी राख्ने प्रक्रिया।

Agile, Scrum र DevOps methods ले आजकाल continuous development मा जोडि दिएका छन्—यसले development team र operations team बीच सहयोग बढाउँछ।

Software को मुख्य विशेषताहरू—Key Characteristics of Software

• Intangibility (अलक्ष्य)— देख्न/छुन सकिदैन।
• Duplicability (कपी गर्न मिल्ने)— Same software लाखौं users ले एकैपटक प्रयोग गर्न सक्छन्।
• Modifiability (संशोधन गर्न मिल्ने) — Updates & upgrades सजिलै गर्न सकिन्छ।
• Hardware-dependence (हार्डवेयर सँग निर्भरता)— Software runs on top of hardware, but modern software is often cross-platform (same code different hardware मा चल्छ)।
• Distribution (प्रसारण)— Cloud, app store, physical media (CD/DVD) वा direct downloads द्वारा।

✅ Advantages of Software

• Speed: Task बहुत छिटो गरिन्छ
• Accuracy: Manual गल्ती कम
• Automation: Routine कामहरू सजिलो
• Remote Access: Cloud software बाट world भरि काम गर्न सकिने

📦 Software License के हो?

Software license ले तपाईंलाई legally software प्रयोग गर्न अनुमति दिन्छ।

Type	Description
Freeware	निःशुल्क, सबैले प्रयोग गर्न सक्ने (e.g., VLC)
Shareware	Trial version (e.g., WinRAR)
Open Source	Code खुला हुन्छ (e.g., Linux)
Proprietary	Company owned (e.g., MS Office)

 

Software को उपयोगिता—Uses & Applications

आजको दुनिया मा software बिना चल्दैन। यहाँ केही sector-specific उदाहरण छन्:

• Business मा: Accounting software (Tally, Quickbooks), ERP (SAP), MIS systems।
• Communication मा: Email clients (Outlook, Gmail), instant messaging, social media apps।
• Education मा: e-learning platforms (Khan Academy), learning management systems (Moodle), virtual classroom apps।
• Science/Research मा: Statistical analysis, simulations, data visualization tools।
• Health-Care मा: Patient record systems, diagnostic tools, telemedicine software।
• Personal Life मा: Photo editing, budgeting, to-do list, fitness tracking ऐप्स।
• Government मा: E-Governance portals, online services, public information systems।

Software-Security and Maintenance—सुरक्षा र मर्मत

Software सुरक्षित राख्न भिड्नुपर्ने challenges हरु:

• Malware, virus, hacking — Software vulnerability exploitation।
• Regular updates— Bugs र vulnerabilities fix गर्न patches अपनाउनु जरुरी।
• Licensing/Copyright— License बिना illegally software चलाउन पाइदैन। Open source भनेको सबैको लागि accessible भएको software हो।

Modern Trends: The Way Forward—आधुनिक परिवर्तन र आउने दिनहरू

Today, major software trends:

• Cloud-based software: All main apps now offer online/cloud versions (Google Drive, MS Office 365)
• Mobile-first design: Android/iOS apps most widely used platforms.
• AI and Machine Learning software: Face recognition, chatbot, auto-translation increasingly used।
• Internet of Things (IoT): Smart homes, wearables, connected vehicles सबै मा embedded software।
• Open-source movement: Nepal मा समेत Linux, Apache, Python, आदि software use & develop हुने क्रम वृद्धि हुँदैछ।

Software in Nepali Context—नेपालमा सफ्टवेयर

नेपालमा software industry ले गतिलो रुपमा फड्को मारेको छ। Educational institutes like IOE (Pulchowk), KU, Pokhara University ले software engineering पढाउँछन्। Software companies and startups ले customized applications बनाइरहेका छन्: bank-specific software (ATM, eBanking apps), local-language apps (Hamro Patro), mobile games, government portals (Lok Sewa, Passport online application), आदि।

Challenges in Nepal:

• Licensed software adoption कम छ, pirated software को प्रयोग बेस्सरी।
• Nepali language support, fonts, user interface प्रायः विदेशी software मा कम छन्, तर केहि ले अब सुधार्दैछन्।
• Software export industry emerging छ, especially for outsourcing.

Some Popular Examples – केही लोकप्रिय सफ्टवेयरहरू

Type	Example Software	Explanation (English↔Nepali)
Operating System	Windows, Linux, Android	बेसिक platform जसमा apps चल्छन्
Office Suite	Microsoft Office, Google Workspace	Word, Excel, Presentation tools
Design Software	Adobe Photoshop, Canva	Graphics/image editing tools
IDE	Visual Studio, PyCharm	Development tools for programmers
Communication	WhatsApp, Viber, Gmail	Messaging, chatting, email
Antivirus	Avast, Quick Heal	Virus र malware रक्षा गर्ने सफ्टवेयर
Utility	WinRAR, CCleaner	Files compress गर्न, clean-up गर्ना प्रयोग

 

 

 

 

 

Diagram/Illustration Ideas (for Visualization):

यो लेखमा भिजुअल छवि भए फाइदा हुन्छ:

• Hardware vs Software: Computer को चिनोउ hardware सा software कस्तो interact गर्छ।
• Types of Software: Infographic with icons
• SDLC: Flowchart English-Nepali mixed labels मा।
• Timeline: Punched cards to Cloud Computing in English–Nepali labels

Open Source vs. Proprietary Software

Software broadly दुई किसिमको license मा उपलब्ध छ—Open Source र Proprietary (Closed Source)।

• Open Source Software (जस्तै: Linux, Apache, Firefox, LibreOffice) freely उपलब्ध हुन्छ, जसको source code सबैले हेर्न, सुधार्न, modify गर्न सकिन्छ। Nepal मा समेत धेरै schools, colleges, government offices ले cost बचत गर्न open source software प्रयोग गर्छन्।
• Proprietary Software (जस्तै: Windows, MS Office, Adobe Photoshop) को source code publicly उपलब्ध हुँदैन, र यसलाई प्रयोग गर्न license किन्नुपर्ने हुन्छ। Piracy यसको समस्या हो—Nepal मा licensed software को प्रयोग अपेक्षाकृत कम छ।

Criteria	Open Source (ओपन सोर्स)	Proprietary (प्रोप्राइटरी)
Source Code	Publicly available	Hidden, closed
Cost	Free or low cost	Often expensive, license required
Customization	पूरी गर्न मिल्छ	Restricted
Support	Community driven	Vendor provided
Example	Ubuntu Linux, Blender	Windows 11, MS Office

Software Licensing (लाइसेन्सिङ)

• Freeware: निःशुल्क प्रयोग गर्न मिल्ने (e.g., VLC media player) तर modify गर्न पाइँदैन।
• Shareware: Try before buy, certain period free।
• Open Source: GPL, MIT, Apache license—code freely use/modify गर्न पाइन्छ।
• Commercial: License fee तिरेर मात्र प्रयोग गर्न पाइने (e.g., MATLAB, AutoCAD)।
• Piracy को effect: Pirated software ले security risk, bugs, patch upgrades रोक्न सक्छ। नेपाल लगायत developing countries मा यो ठूलो समस्या हो।

Impact of Software on Society—समाजमा सफ्टवेयरको प्रभाव

Software ले दैनिक जीवन, समाज र अर्थतन्त्र मा गहिरो प्रभाव पारेको छ:

• Digital Payment: eSewa, Khalti, IME Pay जस्ता apps ले cashless economy सम्भव बनाएका छन्।
• E-Governance: Nagarik app, online bill payment, tax filing—public service उपभोग सहज।
• Education: कोरोना pandemic को बेला Zoom, Google Classroom ले पढाइ निरन्तरमा राखियो।
• Remote Work: Covid ले remote working software (Zoom, Teams, Google Meet) adoption बढायो।
• Social Awareness: Facebook, Twitter, TikTok आदि ले सूचना flow, जागरण फैलाए।

Everyday Examples in Nepali Life—दैनिक जीवनमा सफ्टवेयर

• Banking/ATM: ATM बाट पैसा निकाल्दा, online statement हेर्दा, software को प्रयोग।
• Travel: Online ticket booking, Google Maps को navigation, eSewa बाट ट्याक्सी bill तिर्ने।
• Entertainment: YouTube, Netflix, Spotify ले music/video streaming क्रान्ती ल्यायो।
• Agriculture: मौसम पूर्वानुमान, कृषि extension services मा apps प्रयोग।

Software Ethics and Responsibility—नैतिकता र जिम्मेवारी

• Data Privacy: User data कत्तिको सुरक्षित छ?
• AI Ethics: Machine learning models को fairness—bias भएको छैन भन्ने कुरा सुनिश्चित गर्नु।
• Digital Divide: सबैलाई software को फाइदा पुग्नुपर्छ—rural/urban gap घटाउनु आवश्यक।

The Future: Innovation & Nepali Software Industry—भविष्यका सम्भावना

• Artificial Intelligence: नेपाली speech recognition, handwriting recognition आदि मा अनुसन्धान भैरहेछ।
• GovTech: E-governance सुधार, public dashboard विस्तार हुँदैछ।
• HealthTech: Telemedicine, local-language diagnostic apps।
• EdTech: Customizable e-learning solutions, Nepali content based learning apps।
• Startup Ecosystem: Young entrepreneurs experimenting with FinTech, AgriTech, EduTech।
• Export Potential: Nepali companies अमेरिकन/युरोपेली बजारमा outsourcing services, app development बढाइरहेका छन्।

Software Engineering as a Career in Nepal

• Education: Pulchowk, Kathmandu University, Pokhara University, private colleges मा Computer Science/Engineering मानिन्छ।
• Job Market: Software developer, QA tester, UI/UX designer, Data analyst, etc.
• Freelancing & Outsourcing: Upwork, Fiverr, TopTal मा भर्चुअल काम पाउने trend बढ्दो छ।
• Women in Tech: Code for Nepal, Women Leaders in Tech, Girls in Tech Nepal जस्ता initiative हरु expanding।

Tips for Students and Beginners—विद्यार्थी वा नयाँ सुरू गर्नेलाई

• Programming Language सिक्नुहोस्: Python, Java, JavaScript, C/C++।
• Open Source मा योगदान गर्नुहोस्: GitHub projects मा participate।
• Hackathons & Coding Challenges मा सहभागी हुनुहोस्।
• Continuous Learning— Coursera, Udemy, freeCodeCamp जस्ता platforms प्रयोग गर्नुहोस्।

Conclusion—निष्कर्ष

Software नै आजको digital दुनिया को आधार स्तम्भ हो। Modern gadgets, businesses, schools, hospitals, government—all चलाउन software नै चाहिन्छ। Intangible, infinitely replicable, modifiable, and powerful—software ले hardware लाई meaning दिन्छ, possibilities खोलिदिन्छ।

जहाँ सम्म software शिक्षा र उपयोग को कुरा छ, bilingual (English-Nepali) approach ले सशक्त बनाउछ—ताकि हाम्रा विद्यार्थी, professionals, र समाजले software को essence सजिलै बुझ्न सकोस्। As we move forward, software understanding, development skills, and ethical usage quality of life uplift गर्न महत्त्वपूर्ण छ। Nepal जस्तो developing nation ले software बाट धेरै फाइदा लिन सक्छ—education, health, governance, रोजगारी,—in every sector.

Software is not just code—it is the heart of the digital revolution.